Dlaczego tak trudno wyrażać uczucia wdzięczności

Niektórzy mówią, że ludzie robią się sentymentalni na starość. Można by żartobliwie odpowiedzieć, jeśli to prawda, że wcześniej nie mają na to czasu... Ujawnienie uczuć jednak - zwłaszcza wdzięczności za obecność i bliskość w naszym życiu innych ludzi - to rzecz wartościowa bez względu na wiek. Dlaczego więc tak trudno wyartykułować kilka słów uznania wobec osób bliskich?

Psycholodzy wskazują cały zestaw powodów, dla których niechętnie explicite ujawnia się uczucia wdzięczności za obecność i troskę, której doświadcza się od bliskich. Oto kilka z nich:

• To nie ma znaczenia

Większość ludzi nie umie ocenić, jak istotną rolę grają w życiu innych. Titchenerowska introspekcja nie ma wielkiego zastosowania we współczesnej psychologii - ludziom zwykle brak dystansu do własnych emocji, stąd nie potrafią sami przed sobą ujawnić, jak wiele mogą znaczyć dla bliskich. W efekcie uważają, że słowa aprecjacji nie mają wielkiego znaczenia. Wystarczy jednak kilka ciepłych zdań, by zdać sobie sprawę z wartości emocji towarzyszącym kontaktom z innymi.

• „Wszyscy wiedzą, co czuję"

Niektórzy wychodzą z takiego właśnie założenia i wnioskują, że nie ma sensu „raportować" uznania dla innych. Wszak liczą się czyny, nie słowa. Zatem relacja budowana przez wiele lat jest wartościowa sama w sobie, dlatego wygłaszanie tego, się czuje, mija się z celem. Niekoniecznie. Skąd bowiem ta pewność? Konsekwencją niewypowiedzianych uczuć to ryzyko ich niepewnosci. A chodzi przecież o to, by mieć świadomość, że bliska osoba zdaje sobie sprawę z tego, co do niej czujemy.

• Sentymentalne sytuacje są niekomfortowe

Nerwowość w przeprowadzaniu spraw delikatnych jest zrozumiała. Kiedy się mówi o czymś naprawdę ważnym, ogarnia strach przed możliwością strywializowania tego. Nikt jednak nie powiedział, że w tej dziedzinie spontaniczność jest najlepszym rozwiązaniem. Może warto zastanowić się nad sposobem ujęcia tego, ci istotne. Nie chodzi o to, by skonstruować wcześniej wycyzelowaną perorę, niemniej jednak dobrze jasno wiedzieć, co się chce wyrazić. To uczyni całą sprawę łatwiejszą.

• „Nie mam czasu"

To chyba jedna z najczęstszych i najwygodniejszych wymówek, jaką stosuje każdy, kto chce się od czegoś „wykręcić". Dziwnym trafem jednak najczęściej deklaruje się brak czasu na to, co wymaga pewnego dodatkowego wysiłku (np. chodzenie na siłownię) lub to, co uważa się za „nadprogramowe" - tj. ogólnie rzecz biorąc na sprawy duchowe i emocjonalne. Bezwzględnie w mocy pozostaje zasada: „priumum vivere deinde philosophare" (łac. najpierw żyć, potem filozofować"), ale postponowanie pozamaterialnych potrzeb prowadzi do ograbiania samych siebie z naprawdę wartościowych aspektów życia.

• „Jestem za stary/a"

To również powszechny pretekst do rezygnacji z różnorakich działań - wprowadzenia zmian w życiu prywatnym i zawodowym, podejmowania nowych przedsięwzięć etc. Pokutuje równie wspomniany komunał o sentymentalności ludzi starszych. Niektóre osoby w pewnym wieku więc skrzętnie unikają „zakładania tego uniformu" i sprawiają wrażenie, że jakakolwiek rzecz związana ze starzeniem się ich nie dotyczy. Wszystko, co związane z uczuciowością wydaje się wielu dojrzałym ludziom „nie na miejscu". Nie ma co przejmować się stereotypami, przez nie bowiem utracić wiele ważnych relacji i momentów.