Samotność - nienaturalna, a coraz powszechniejsza

Problem rośnie z roku na rok, a szczególnie dotyczy krajów rozwiniętych. Jak wskazuje John Cacioppo, autor Loneliness: „Human Nature and the Need for Social Connection" („Samotność: ludzka natura i potrzeba związków społecznych"), w latach osiemdziesiątych szacowano, że 20 procent ludzi w USA czuło się samotnych w danym momencie, teraz jest to prawdopodobnie 40 procent. Według Psychology Today, na całym świecie samotność przyjęła rozmiary epidemii. A że izolacja się nasili, jest jasne z procesu starzenia się społeczeństw i większej mobilności młodych ludzi oraz zmiany struktury rodzinnej.

Samotność wiąże się nie tylko z kłopotami natury psychicznej - symptomami depresji, pesymizmem, zniechęceniem, brakiem aktywności, etc., przekłada się również negatywnie na zdrowie fizyczne. Jak mówi Simon Bottery z organizacji Independent Age: samotność jest tak szkodliwa dla zdrowia, jak palenie 15 papierosów dziennie, więc tworzy także problemy zdrowotne, a nie tylko społeczne.

Dlaczego tak trudno żyć w samotności? Bo jest nienaturalna. Życie wśród innych jest dla ludzi czymś pierwotnym i oczywistym, dlatego długotrwałe przebywanie w izolacji tak negatywnie oddziałuje na daną jednostkę. Jak uważa John Cacioppo, ból samotności jest nieprzyjemnym sygnałem dla przetrwania tak jak pragnienie lub głód. Stanowi część biologicznej machiny, która alarmuje o zagrożeniu. Dziś już nie dotyczy on w takiej mierze jak niegdyś (w czasach plemiennych) niebezpieczeństwa biologicznego, ale wciąż jest aktualny dla zdrowia psychicznego. Takie poczucie zagrożenia aktywizuje instynkt samozachowawczy i powoduje zmiany w organizmie, np. podwyższoną produkcję kortyzolu, hormonu . Jeśli sytuacja się przedłuża, prowadzi do poważnych problemów fizycznych i modyfikacji zachowań społecznych, skutkuje np. utratą łatwości nawiązywania kontaktów, niezdolność dobrego komunikowania się z innymi, etc.

Eksperci wskazują, że trendu oddalania się od rodziny i społeczności nie jest łatwo powstrzymać. Zmienia się struktura i sposób postrzegania rodziny, młodzi ludzie są bardzo mobilni i coraz częściej opuszczają rodzinne strony, rozwinięte społeczeństwa zaś starzeją się i ludzie średnio dłużej niż kiedyś pozostają we .

Z drugiej strony, mówią gerontolodzy, można zacząć lansować rozwiązania dostosowane do nowych potrzeb. Przykładowo, austriaccy uczeni ukuli określenie „intymności na dystans", która wskazuje na fizyczne oddzielenie ludzi, ale jednoczesną emocjonalną bliskość. Takowa jest umożliwiana dziś np. przez nowe technologie. Poza tym opieka nad starszymi schorowanymi ludźmi nie musi ograniczać się do pozostawania z dziećmi lub zamieszkania w specjalistycznej placówce opiekuńczej. Istnieje wiele rozwiązań pośrednich, np. tworzenie osiedli skupiających ludzi starszych i przygotowanych do potrzeb sędziwych mieszkańców lub integrowanie na osiedlach ludzi z różnych pokoleń, tak, by poczuli się jedną współzależną grupą, w które jedni pomagają drugim, etc.