Polacy o rozwodach: tak, ale...

Większość za rozwodami

W Polsce zdecydowani zwolennicy stanowią grupę blisko trzykrotnie większą liczebnie niż ich zagorzali przeciwnicy. Obecnie jedynie niespełna co ósmy ankietowany (12%, od 2013 roku spadek o 1 punkt procentowy) jest zdecydowanym przeciwnikiem rozwodów, co trzeci zaś (32%, wzrost o 6 punktów) wychodzi z założenia, że jeśli oboje małżonkowie zdecydują się na rozwiązanie swojego małżeństwa w drodze postępowania sądowego, nie powinni mieć ku temu żadnych przeszkód. Ciągle największą, choć malejącą grupę badanych (52%, spadek o 4 punkty) stanowią umiarkowani zwolennicy rozwodów, którzy wprawdzie generalnie ich nie popierają, jednak w pewnych sytuacjach uznają za dopuszczalne. Tylko nieliczni respondenci nie potrafią zająć stanowiska w kwestii dopuszczalności rozwodów (2%) lub mają jeszcze inne zdanie na ten temat (2%). Co istotne, w ostatnim dziesięcioleciu odsetek zwolenników rozwodów wzrósł o ponad połowę (z 20% do 32%).

Stosunek do rozwodów w największym stopniu różnicują kwestie światopoglądowe, takie jak religijność mierzona uczestnictwem w praktykach religijnych oraz poglądy polityczne. Do bezwarunkowych zwolenników rozwodów zalicza się niemal trzy piąte niepraktykujących religijnie, blisko połowa praktykujących kilka razy w roku oraz niemal co drugi respondent deklarujący lewicowe poglądy polityczne. Sprzeciw zaś zdecydowanie częściej wiąże się z prawicową orientacją polityczną i częstszym udziałem w praktykach religijnych. Istotne znaczenie w tym względzie ma również stan cywilny respondentów. Najbardziej liberalne podejście do rozwodów prezentują osoby rozwiedzione lub będące w separacji, z kolei najbardziej restrykcyjni pozostają wdowcy i wdowy.

Dobro dzieci przede wszystkim

Większość badanych nie ma wątpliwości, że gdy w małżeństwie nie ma dzieci, to lepiej się rozwieść, niż żyć w nieudanym związku (62% wskazań), jednak gdy małżonkowie posiadają dzieci, to sprawa nie jest już tak oczywista. Niemal po równo rozkładają się głosy zwolenników i przeciwników tezy, iż ze względu na spustoszenie,jakie rozwody czynią w życiu dzieci, nawet w sytuacji, gdy rodzice nie potrafią się porozumieć, powinni pozostać w dla dobra swoich podopiecznych (odpowiednio 43% i 47%). Z kolei większość Polaków (69%) nie zgadza się ze stwierdzeniem, że w związku należy trwać ze względów religijnych i pomimo występujących problemów nie można się rozwieść, gdyż rozwód jest grzechem. Przekonanie takie podziela jedynie co czwarty badany (24%).

Przyczyny rozwodu

Najczęstszą orzekania rozwodów jest niezgodność charakterów małżonków. W 2017 roku w przypadku blisko połowy rozwodów (42%; 27,6 tys. przypadków) była to jedyna lub jedna z kilku przyczyn formalnego rozstania. W następnej kolejności znalazły się takie powody, jak niedochowanie wierności małżeńskiej (22%; 14,2 tys. przypadków) oraz nadużywanie alkoholu (16%; 10,3 tys. przypadków). Rzadziej orzekano rozpad małżeństwa (wyłącznie lub między innymi) z powodu nieporozumień finansowych między małżonkami (8%;5,1 tys. przypadków) oraz negatywnego stosunku jednegozmałżonków do pozostałych członków rodziny (6%;3,6 tys.). Tylko w relatywnie niewielu sytuacjach za jedyną lub jedną z kilku przyczyn rozwodu uznano dłuższą nieobecność małżonka (2%;1,3 tys. przypadków), trudności mieszkaniowe (1020 przypadków), różnice światopoglądowe (270 przypadków) oraz niedobranie seksualne (206 przypadków).

Niezależnie od faktycznych powodów stanowiących uzasadnienie orzeczeń sądowych w sprawie rozwodów, w opinii społecznej główne i wystarczające powody do rozwiązania małżeństwa to przede wszystkim: brutalne traktowanie członków rodziny przez jednego z małżonków (w tym przypadku przyzwolenie na rozwód sięga aż 96%), opuszczenie rodziny (81% wskazań) oraz alkoholizm którejś z osób pozostających w sformalizowanym związku (71%). Niespełna dwie trzecie ankietowanych za wystarczający powód do rozwiązania małżeństwa uznaje zdradę małżeńską (62%), a niemal połowa wymienia w tym kontekście niezgodność charakterów małżonków (49%) oraz ich niedobranie seksualne (47%). Istotnie rzadziej do argumentów mogących przemawiać za rozwodem zaliczane są: choroba psychiczna (43%) lub weneryczna (35%) współmałżonka oraz niemożność posiadania dzieci przez jedną z osób pozostających w związku małżeńskim (23%). Jedynie w tych trzech ostatnich przypadkach dezaprobata rozwodu jest częstsza niż przyzwolenie na rozwiązanie małżeństwa. Szczególnie zaś dotyczy to ostatniej z omawianych sytuacji – sprzeciw wobec rozwodu wyrażany jest trzykrotnie częściej niż akceptacja.

Systematycznie zmniejsza się odsetek respondentów przekonanych, że wystarczającym powodem do rozwodu może być niezgodność charakterów małżonków (spadek odsetka odpowiedzi twierdzących w ostatnich 10 latach łącznie o 10 punktów procentowych), alkoholizm małżonka (spadek o 6 punktówprocentowych) oraz choroba weneryczna jednej z osób pozostających w formalnym związku (spadek o 5 punktów). Dodatkowo w ciągu ostatnich pięciu lat istotnie ubyło osób przekonanych, że usprawiedliwieniem dla rozwodu może być niedobranie seksualne małżonków (spadek odsetka odpowiedzi twierdzących z 59% do 47%) oraz opuszczenie rodziny przez męża lub żonę (spadek z 86% do 81%).